Czcionki | Fonty

Akcent

Znak diakrytyczny umieszczony nad, pod lub we wnętrzu litery i oznaczający zmianę sposobu jej wymowy albo akcentowania. Przykłady: „ç”, „à”, „ò”, „é”, „Å”.

Akcent kropkowy

Znak diakrytyczny umieszczany nad (w języku litewskim, maltańskim, polskim, tureckim i innych) lub pod literą (w wietnamskim i innych). Zazwyczaj oznacza zmianę sposobu wymowy (jak w polskim „ż”).

Akcent ostry

Znak diakrytyczny, akcent stosowany w połączeniu z samogłoskami („á”, „é”, „í”, „ó”, „ú: oraz „ý”) we francuskim, hiszpańskim, włoskim, islandzkim, węgierskim, navajo, gaelickim, czeskim i wielu innych językach, a także ze spółgłoskami („ѓ”, „ќ”, „ń”, „ŕ”, „ś” oraz „ź”) w baskijskim, macedońskim, polskim oraz zlatynizowanym sanskrycie. W zlatynizowanym chińskim wykorzystuje się go z samogłoskami, by oznaczyć ton wznoszący. W rosyjskim pojawia się nad samogłoskami w podręcznikach lingwistycznych, gdzie oznacza akcentowanie. Akcentowane samogłoski dostępne są w wielu fontach jako znaki złożone.

Akcent przeciągły

Znak diakrytyczny stosowany pierwotnie w grece nad długimi samogłoskami, by zaznaczyć ton wznoszący lub opadający, zaś w innych językach służący do oznaczenia wydłużenia, skrócenia lub innej cechy konkretnej samogłoski.

Alfabet

Ustandaryzowany zestaw abstrakcyjnych symboli stosowanych w konkretnym systemie zapisu i ułożonych w kolejności. W systemie alfabetycznym każdy symbol lub znak oznacza konkretny dźwięk danej mowy. Pierwsze alfabety powstały w trzecim tysiącleciu przed naszą erą na Bliskim Wschodzie, do dziś zaś opanowały niemal cały świat dzięki swej zwięzłości. Zwykle alfabet obejmuje nie więcej niż sto znaków, z tego powodu większość stosowanych obecnie systemów pisma to systemy alfabetyczne.

Szereg kłopotliwych efektów wynikających ze zwyczajowej metody wyświetlania skalowalnych obrazów na ekranach o niskiej rozdzielczości. Podczas konwersji owych obrazów na wyświetlane bitmapy pobiera się próbki z teoretycznego obrazu matematycznego, zwykle ze środków pikseli. Wpływ owych dość arbitralnie wyznaczonych punktów jest więc zdecydowanie nadmierny i prowadzi do występowania nierównych krawędzi, wybrzuszeń oraz innych niepożądanych efektów.

Antyaliasing (anti-aliasing)

Jedno z rozwiązań problemów z aliasingiem. Podczas rekonstrukcji sylwetek liter można zminimalizować ich poszarpane linie, stosując na  krawędziach kresek różne odcienie szarości. Na przykład rozmycie poszarpanej linii lub krawędzi da na ekranie wrażenie gładkiej linii.

W znaczeniu potocznym terminem tym określa się również często litery pionowe, w odróżnieniu od krojów pochylonych, czyli kursyw.

Apertura (aperture)

Szczelina światła wewnętrznego w takich literach, jak C, c, S, s, a i e. Niektóre kroje, np. Futura, charakteryzują się dużymi aperturami, zaś inne, np. Helvetica, mają małe apertury. Bardzo duże apertury zdarzają się w archaicznych greckich inskrypcjach oraz w takich krojach, jak Lithos, które się od nich wywodzą.

Apostrof

Znak pisarski umieszczany w górnym indeksie, w wielu językach stosowany do oznaczania elizji. W angielskim wyszedł właśnie od tej funkcji, później zaś zaczął również oznaczać formę dopełniaczową. W wielu językach Słowian oraz Indian amerykańskich, zapisywanych alfabetem łacińskim, zastosowanie go wraz ze spółgłoską (d’, k’, t’, x’) służy do oznaczania zmodyfikowaną wymowę. Jeśli występuje samodzielnie, w wielu językach symbolizuje zwarcie krtaniowe.

ASCII

American Standard Code for Information Interchange (amerykański standardowy kod wymiany informacji) to standardowy zestaw znaków zdefiniowany przez ANSI (American National Standards Institute – Amerykański Instytut Norm Technicznych). Opiera się na kodzie 7-bitowym, więc maksymalna liczba znaków wynosi 128.

Asterysk (asterisk)

Znak pisarski w kształcie pięcioramiennej lub sześcioramiennej gwiazdki (*), stosowany głownie jako odsyłacz. W filologii oraz innych naukach wykorzystuje się go do oznaczania form hipotetycznych lub nierozwiniętych. Asterysk może przybierać rozmaite kształty. Pojawił się już w najwcześniejszych sumeryjskich zapisach piktograficznych i jest stale stosowany w typografii od przynajmniej 5000 lat.

Bold

Jedna z grubości pisma. Jest to grubsza, szersza odmiana kroju, zbliżona do zwykłej antykwy. Wykorzystuje się ją w nagłówkach i zastosowaniach afiszowych. Pierwsze czcionki boldowe powstały ok. 1800 r. w londyńskiej pracowni Roberta Thorne’a (1754-1820) jako odrębny krój do składania napisów na plakaty i afisze. Od końca XIX w. stosowano czcionki boldowe w celu zaakcentowania tekstu.

Cudzysłów ostrokątny

Pojedyncze i pojedyncze cudzysłowy apostrofowe są stosowane do oznaczenia cytowania w alfabetach łacińskim, greckim i w cyrylicy w Europie, Azji oraz Afryce.  We francuskim i włoskim cudzysłowy ostrokątne zawsze skierowane są «na zewnątrz», lecz w niemieckim »do wewnątrz«.

Cudzysłowy

Dwustronne znaki interpunkcyjne, służące do wydzielania cytatów. Istnieją dwa rodzaje cudzysłowów (ostrokątne i pojedyncze lub podwójne apostrofy), stosowane zgodnie z narodowymi tradycjami typograficznymi. W alfabetach łacińskim, greckim i cyrylicy pojedyncze oraz podwójne cudzysłowy ostrokątne wykorzystywane są jako cudzysłowy w Europie, Azji i Afryce. W Polsce stosuje się cudzysłowy drukarskie („takie”), lecz w wyniku niedostatecznej konfiguracji edytorów tekstowych często można się również niestety spotkać z nieprawidłowymi cudzysłowami prostymi („takimi”). Jeśli zachodzi potrzeba zastosowania cudzysłowu zagnieżdżonego, czyli „cytatu w cytacie”, zasady jezyka polskiego każą umieszczać niemiecki cudzysłów ostrokątny wewnątrz polskiego cudzysłowu apostrofowego („cytat »wewnątrz« cytatu”). W językach francuskim i włoskim wykorzystywane są cudzysłowy ostrokątne, zawsze skierowane są «na zewnątrz», lecz w niemieckim kieruje się je »do wewnątrz«. W angielskim i hiszpańskim cudzysłowy powszechnie stosuje się ‘tak’ i “tak”, w niemieckim ‚tak‘ i „tak“. W rosyjskim sytuacja wygląda podobnie, jak we francuskim i niemieckim: głównymi cudzysłowami są podwójne ostrokątne («òàê»), a drugorzędnymi podwójne apostrofy („òàê“). W niektórych innych państwach, na przykład w Finlandii i Szwecji, jednocześnie stosuje się trzy rodzaje cudzysłowów (”takie”, »takie» lub ’takie’), lecz nie ma róznic pomiędzy cudzysłowami przed i po wydzielonym słowie lub frazie. Cudzysłowów nie należy mylić z symbolem cala lub sekund kątowych („).

Cyfry

Znaki symbolizujące liczby „1”, „2”, „3”, „4”, „5”, „6”, „7”, „8”, „9” oraz „0”. Wchodzą one w skład standardowego łacińskiego zestawu znaków oraz zestawów znaków innych systemów alfabetycznych. Istnieje kilka rodzajów cyfr typograficznych: zwykłe lub nautyczne, tabelaryczne lub proporcjonalne. Cyfry mogą być również wykładnicze lub indeksowe (w  indeksie górnym lub indeksie dolnym).

Cyfry arabskie

„1”, „2”, „3”, „4”, „5”, „6”, „7”, „8”, „9” oraz „0”. Zostały zapożyczone przez Europejczyków od Arabów, którzy z kolei wzięli je wcześniej od Hindusów. Z tego powodu nazywa się je czasami cyframi indyjskimi europeizowanymi. Rozpowszechniły się w Europie począwszy od drugiej połowy XV w. Podzielone są na liczebniki majuskułowe (zakresy, nagłówki) oraz minuskułowe (cyfry nautyczne, inaczej tekstowe).
Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że nazwa tych cyfr jest nieprecyzyjna i wskazuje na Arabów jedynie jako na pośredników w przekazaniu ich do Europy. Do dziś w krajach arabskich używa się innego zestawu cyfr, o zupełnie innych formach.

Cyfry nautyczne, tekstowe

Zwane również cygrami tekstowymi. Zostały zaprojektowane tak, by rozmiarem i kolorem pasowały do liter minuskułowych. Niektóre z nich posiadają wydłużenia dolne. Porównaj z cyframi zwykłymi i cyframi tytułowymi.

Cyfry rzymskie

Rzymski system numeryczny, w którym liczby przedstawione są za pomocą liter, dominował w Europie przez niemal 2000 lat. Niełatwo było jednak się nim posługiwać i obliczenia matematyczne były zazwyczaj przeprowadzane na liczydle. Z biegiem czasu cyfry rzymskie zostały zastąpione przez prostsze w użyciu cyfry arabskie. Dziś system rzymski wykorzystuje się do zamieszczania dat na pomnikach i kamieniach węgielnych, do oznaczania wieków, numerów pięter, numerów liceów, klas i lat studiów, tomów dzieł, czasami w datach (na określenie miesięcy). Cyfry rzymskie mogą także pojawiać się na stronach wstępnych książek, a także na cyferblatach zegarów. W systemie rzymskim liczby symbolizowane są siedmioma literami: I=1, V=5, X=10, L=50, C=100, D=500, M=1000, przy czym można stosować zarówno wielkie, jak i małe litery. Powtórzenie symbolu powtarza jego wartość: II=2. Symbol nie jest używany więcej niż trzy razy z rzędu: III=3. Jeśli symbol o mniejszej wartości następuje po większej, dodaje się je: VI=6. Gdy symbol o mniejszej wartości umieszczony jest przed większą, odejmuje się mniejszą: IV=4, XC=90, CD=400. Liczby zawierające 4 lub 9 zawsze zapisuje się poprzez umieszczenie symbolu o mniejszej wartości przed tym o większej: 24=XXIV. Kreska nad symbolem oznacza pomnożenie go o 1000.